اجزای سیستم اعلام حریق: سیستم‌های اعلام حریق از قطعات و اجزای مختلفی تشکیل شده اند. عملکرد هر کدام از این قطعات در کنار هم منجر به کارکرد کلی سیستم اعلام حریق و در نتیجه مهار آتش سوزی می‌شود. در این مطلب از رهاورد نیرو تمامی دستگاه‌ها و قطعات سیستم اعلام حریق را به طور کامل معرفی و عملکرد هر کدام را توضیح می‌دهیم.
معرفی اجزای اصلی سیستم اعلام کننده حریق
سامانه‌های قدیمی اعلام حریق تنها از دو قطعه حسگر و هشدار دهنده تشکیل می‌شدند که به یک خروجی صوتی متصل بودند. اما مدل‌های امروزی سیستم اعلام حریق اغلب علاوه بر این دو قطعه از یک مرکز کنترل و چند خروجی نیز تشکیل شده اند. بطور کلی، اجزای سیستم اعلام حریق شامل قطعات زیر است:
- قطعات مربوط به تشخیص حریق مانند دتکتورها
- قطعات مربوط به اعلام حریق مانند چشمک زن‌ها
- پنل مرکزی که رابط میان قطعات تشخیص حریق و قطعات اعلام حریق است
علاوه بر تجهیزات اصلی، تجهیزات جانبی مانند انواع رله‌ها، مبدل‌ها، کابل‌ها، جعبه تقسیم، بُردهای اینترفیس و غیره نیز جزء لوازم جانبی یک سیستم اعلام حریق به شمار می‌روند.
تجهیزات تشخیص حریق
1-دتکتور اعلام حریق
یکی دیگر از اجزای سیستم اعلام حریق دتکتور اعلام حریق است که به آشکارساز(اطلاع دهنده) شناخته می‌شود، وظیفه آشکار سازی آتش سوزی را بر عهده دارد. دتکتور سیگنال دریافتی را به مرکز کنترل ارسال می‌کند. مرکز کنترل دستورات لازم را به اجزای دیگر سامانه صادر می‌کند.
دتکتورها انواع مختلفی دارند که بر اساس نوع حسگر، به دسته‌های مختلف تقسیم بندی می‌شوند:
دتکتور دود
دتکتور دود بلافاصله بعد از مشاهده یا حسِ دود اعلام خطر می‌کند. دتکتور دود گزینه مناسبی برای مکانهایی است که شروع آتش سوزی کُند است.
دتکتور حرارتی
سنسور حرارتی موجود در این نوع دتکتور به محض حس کردن حرارت اعلام خطر می‌کند. دتکتور حرارتی غالبا برای مکانهایی که آتش سوزی در یک منطقه شعله ور می‌شود، کاربرد دارد.
دتکتور شعله ای
دتکتور شعله‌ای مجهز به سنسور مادون قرمز یا امواج الکترومغناطیسی است. این نوع دتکتور پس از دریافت امواج الکترومغناطیسی اعلام خطر می‌کند. از دتکتور شعله‌ای در انبارها و مراکز تجاری بزرگ استفاده می‌شود.
2-شاسی اعلام حریق
شاسی یا شستی یکی از کلیدی ترین اجزای سیستم اعلام حریق است. شاسی یکی از اجزای غیر خودکار دستگاه است و باید توسط یک اپراتور فعال شود. به همین دلیل، شستی‌ها در نقاطی نصب می‌شوند که قابل دسترس باشند. مانند: راهروها، راه پله‌ها و درب‌های خروجی یا ورودی، بر روی شاسی‌ها کلمه Fire درج شده است و قرمز رنگ هستند.
انواع مختلفی از شاسی‌ها وجود دارد که عبارتند از:
شاسی ضدآب
شاسی ضدآب بهترین گزینه برای مکانهای مرطوب یا کارخانجات صنعتی است. این شاسی‌ها علاوه بر ضدآب بودن، ضد گردوغبار نیز هستند. شاسی ضدآب با فشار دادن یا زدن ضربه فعال می‌شود.
شاسی شیشه‌ای
شاسی شیشه‌ای متداول ترین نوع شستی است که با شکستن شیشه، سیگنال را به پنل مرکزی ارسال می‌کند.
شاسی فشاری
شاسی فشاری برخلاف شاسی شیشه‌ای نیاز به ضربه ندارد و تنها با فشار دادن یک دکمه، فرمان به مرکز کنترل ارسال می‌شود.
شاسی ضد انفجار
این نوع شاسی اغلب در محیط‌های صنعتی که با نفت یا گاز سرو کار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این محیط‌ها احتمال انفجار با کوچکترین آتش سوزی وجود دارد. شستی ضد انفجار در صورت وقوع حریق دچار خسارت نمی‌شود و افراد می‌توانند کلید آن را فشار دهند.
تجهیزات هشدار دهنده
تجهیزات هشدار دهنده واضح‌ترین قسمت اجزای سیستم اعلام حریق هستند. این تجهیزات در زمان وقوع حریق به افراد موجود در محل هشدار می‌دهند. تجهیزات هشدار دهنده به دو صورت دیداری و شنیداری وجود دارند.
1-آژیر
آژیر یکی از اجزای صوتی و شنیداری اجزای سیستم اعلام حریق است. با شروع آتش سوزی، آژیرها فعال شده و به صدا در می‌آیند. به این ترتیب، ساکنین ساختمان از وقوع آتش سوزی مطلع می‌شوند. هر منطقه از ساختمان به یک آژیر نیاز دارد. صدای آژیر اعلام حریق باید با صدای آلارم‌های دیگر ساختمان (آژیر دزدگیر) فرق داشته باشد.
بهترین مکان برای نصب آژیرها راهروها، انبارها و غیره هستند. به منظور کارایی بهتر دستگاه بهتر است از چند آژیر در نقاط مختلف ساختمان استفاده کنید. حداقل صدای آژیر اعلام حریق باید 65 دسی بل باشد. محل قرار گرفتن آژیرها با توجه به نوع سیستم اعلام حریق متفاوت است.
به عنوان مثال در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، آژیرها در کنار تجهیزات تشخیص حریق (دتکتورها و شاسی‌ها) و در یک حلقه لوپ نصب می‌شود. در حالیکه در سیستم متعارف، آژیرها به صورت مستقل نصب می‌گردند.
انواع مختلف آژیر عبارتند از:
آژیر شیپوری: متداولترین نوع آژیر، آژیر شیپوری است. این آژیرها بر روی آمبولانس‌ها و اتومبیل‌های پلیس نصب می‌شوند.
آژیر موتوردار: آژیر موتوردار در کارخانجات و مراکز صنعتی کاربرد دارد. این نوع آژیر مجهز به یک پروانه است که صدا را به بیرون پرتاب می‌کند.
آژیر پیزو: از آژیر پیزو در ساختمان‌های مسکونی و مراکز تجاری استفاده می‌شود. آژیر پیزو تک صدا است.
2-چراغ چشمک زن(دیداری)
چراغ چشمک زن یکی از تجهیزات دیداری اجزای سیستم اعلام حریق است که بیشتر برای مطلع ساختن افراد ناشنوا از وقوع حریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعه که به فلاشر نیز معروف است، اکثرا به رنگ قرمز است و اغلب در بالای درب ساختمان، اتاقها، راهروها یا راه پله‌ها نصب می‌شود. محل قرار دادن چراغ‌های چشمک زن معمولا به موازات آژیرها است و به صورت هماهنگ با آژیرها فعال می‌شوند. چراغ‌های چشمک زن ثابت یا گردان هستند.
3-چراغ ریموت سر درب
در ساختمان‌های چند واحدی از چراغ ریموت سر درب استفاده می‌شود. این چراغ‌ها بلافاصله بعد از فعال شدن دتکتورها روشن می‌شوند و محل دقیق آتش سوزی را مشخص می‌کنند.
ایزولاتور
ایزولاتور فرشته نجات در بین اجزای سیستم اعلام حریق است. این قطعه اجازه نمی‌دهد سیستم حتی در زمان وقوع حریق خاموش شود. ایزولاتور یا جدا کننده نوعی کلید است که به طور موقت یک اتصال کوتاه در مدار بوجود می‌آورد.
چنانچه در زمان وقوع حریق، به هر دلیلی برق ساختمان قطع شود یا قسمتی از مدار دچار مشکل شود، با استفاده از این جدا کننده‌ها می‌توان قسمت معیوب را از بخش سالم جدا کرد و پس از برطرف شدن مشکل، دوباره اتصال مدار را برقرار نمود. به عبارت دیگر، ایزولاتور با خارج کردن قسمتی از مدار که اتصال کوتاه بین آنها ایجاد شده است، موجب می‌شود سیستم اعلام حریق به کار خود ادامه دهد.
کنترل پنل
مغز متفکر اجزای سیستم اعلام حریق پنل مرکزی است. هماهنگی، تصمیم گیری و صدور فرمان توسط کنترل پنل انجام می‌شود. پنل مرکزی سیگنال‌های ارسالی از سوی دتکتورها و شستی‌ها را دریافت می‌کند. سپس فرمان فعال شدن تجهیزات اعلام حریق مانند فلاشرها و آژیرها را صادر می‌کند.
به این ترتیب، افراد حاضر در محل از وقوع آتش سوزی مطلع می‌شوند. از آنجایی که مکان دقیق وقوع حریق توسط پنل مرکزی شناسایی می‌شود، بنابراین این قطعه باید در مکانهایی نصب گردد که احتمال آتش سوزی در آنجا بسیار کم است. همچنین، پنل مرکزی باید در محل‌هایی نصب شود که رفت و آمد زیاد است و به راحتی قابل مشاهده باشد مانند ورودی ساختمان‌ها.
به این ترتیب، افراد مسئول می‌توانند به محض مشاهده روشن شدن چراغ‌های تابلوی مرکزی مکان دقیق حریق را شناسایی و اقدامات لازم جهت خاموش کردن آتش را انجام دهند.
انواع مختلف کنترل پنل عبارت است از:
- کنترل پنل متعارف
- کنترل پنل آدرس پذیر
- کنترل پنل وایرلس
- کنترل پنل هوشمند
این کنترل پنل‌ها تنها در سیم کشی و دسته بندی بردهای سیستم با یکدیگر فرق دارند و عملکرد اصلی همه آنها تقریبا یکسان است.
منبع تغذیه
سامانه‌های اعلام خطر علاوه بر اتصال به برق شهری باید مجهز به سیستم برق اضطراری و باتری نیز باشند تا در صورت قطع برق، خاموش نشوند. به عبارت ساده‌تر، منبع تغذیه وظیفه تامین جریان الکتریکی در زمان قطعی برق را برعهده دارد.
منبع تغذیه به 2 صورت داخل سیستم قرار می‌گیرد. برخی مواقع منبع تغذیه به شکل یک ترانس کاهنده و به همراه مدار یک‌سو سازی در دورن پنل نصب می‌شود که در اینصورت قدرت جریان دهی 2 آمپر است. و در مواقع دیگر منبع تغذیه به عنوان یک قطعه مجزا در خارج از پنل مرکزی قرار گرفته و به پنل متصل می‌شود.
در این حالت جریان دهی بین 3 تا 6 آمپر متغیر است. زمانی که تعداد زون‌ها زیاد است، بهتر است از منبع تغذیه خارجی استفاده شود.
سخن پایانی
عملکرد خوب یک سیستم اعلام حریق در حقیقت، وابسته به کارآیی قابل قبول و صحیح تک تک اجزاء آن است. بنابراین، تمامی قطعات و دستگاه‌های تشکیل دهنده سیستم اعلام حریق باید از ضوابط استانداردهای بین المللی یا اروپایی پیروی کنند. در این مقاله سعی کردیم اجزای سیستم اعلام حریق را برای شما توضیح دهیم امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شود.
چنانچه قصد خرید و نصب اعلام حریق را دارید، توصیه می‌کنیم از اجزایی استفاده کنید که دارای گواهینامه‌های معتبر باشند. خرید سیستم اعلام حریق از فروشگاه‌های معتبر یکی از مطمئن‌ترین روش‌های تامین ایمنی ساختمان شما است.
شرکت رهاورد نیرو با سابقه طولانی در زمینه مشاوره، طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام حریق آماده خدمت رسانی به شما عزیزان است. چنانچه در زمینه نصب اعلام حریق یا هزینه نصب و اجرای سیستم اعلام حریق نیاز به مشاوره داشته باشید، کارشناسان ما مشتاقانه آماده راهنمایی شما عزیزان هستند.